TİROİD HASTALIĞI VE BESLENME
Tiroit bezi, nefes borusu yani trakeanın ön kısmında yer alan, 25-40 gram ağırlığında ve şekli kelebeğe benzeyen bezdir. Boyutu küçük olmasına karşın salgıladığı hormonlarla vücudumuz için çok önemli işlevlere sahiptir. Bu organın temel görevlerinden biri vücut metabolizmasını ayarlayan T3 ve T4 hormonlarını salgılamaktır. Tiroid bezinin normal düzeyden az ya da aşırı hormon salgılamasına bağlı olarak, diğer organlar da hızlı ya da yavaş çalışır.
Tiroit hormonlarının az salgılanması sonucu hipotiroidi denilen durum meydana gelmektedir. Bu durumda hormonlar kana daha az salınmaya başlar. Kana az hormon salgılanmasına bağlı olarak halsizlik, yorgunluk, ciltte kuruluk ve dökülme, müdahale edilmeyen vakalarda dilde büyüme, seste boğuklaşma, kilo alma ortaya çıkabilir.
Hipotiroidi bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırması ve harap etmesi sonucu oluşur. Bunlardan en bilineni tiroit bezinin kronik iltihabı olan Hashimato tiroididir. Hashimato hastalığında bağışıklık sistemi tiroid bezini yabancı olarak tanır ve bazen ömür boyu hiçbir şey yapmaz, bazen de ona saldırıp harap eder ve çalışmaz bir hale getirir. İyot, tiroid hormonlarının esansiyel bileşenidir. Bu nedenle iyot yetersizliği dünya çapında hipotiroidizmin başlıca nedenidir ve diyete iyot eklenmesi ile ortadan kaldırılabilir. Süt ürünlerini düzenli tüketen gelişmiş ülkelerde iyot yetersizliği belirgin değilken; gelişmekte olan ülkeler ve katı bir vegan diyet uygulayan bireyler iyot yetersizliği için risk altındadır.
Buna ek olarak aşırı iyot alımı Hashimoto tiroiditi riskini de artırmaktadır. Selenyum, insan vücudu için gerekli olan iz minerallerden biridir. Tiroid bezi vücutta en çok selenyum içeriğine sahip organ olması sebebiyle tiroid hastalıkları ile ilişkilendirilmektedir. Selenyum eksikliğinin, yapısına girdiği tiroid hormon sentezinde görev alan selenoproteinlerin aktivitesinde azalmaya neden olarak hipotiroidizmde rol oynayabileceği öne sürülmektedir. Diyete selenyum eklenmesinin ise tiroid bezini otoimmün hastalıktan korumak için bir araç olabileceği düşünülmektedir. Selenyumdan zengin olan deniz ürünleri, hayvan etleri, tam tahıllar ve bazı yağlı tohumlar diyete eklenebilir.
Tiroid hormonlarının fazla salgılanması sonucu hipertiroidizm meydana gelmektedir. Bu durumda kana fazla hormon salgılanır ve bireyde aşırı terleme, saç dökülmesi ve hızlı kilo kaybı görülmektedir. Otoimmün bir hastalık olan Graves hastalığı, hipertiroidinin en sık nedenidir. Graves hastalığında bağışıklık sistemi tiroidlere saldırır ve çok fazla tiroid hormonu üretmesine neden olur. Diyet değişiklikleri, hipertiroidi tedavi planının bir parçası olabilir. Ancak yalnızca hipertiroidizm için tasarlanmış belirli bir diyet yoktur. Diyet bireyin ihtiyaçlarına göre karbonhidrat, protein, yağ ve vitamin-mineraller açısından yeterli ve dengeli olmalıdır. Buna ek olarak diyette iyot sınırlandırılabilmektedir. Bu durumda iyot içeriği düşük besinler tercih edilir. Hipertiroidiye sahip bireylerin günlük beslenmesinde meyve sebzeler, tahıllar, protein kaynakları ve sağlıklı yağlar tercih edilebilir.
Çekmeköy / İSTANBUL
Diyetisyen Kübra SÖYLEMEZ
Stajyer Diyetisyen Nisa Nur CEYLAN
Son Yorumlar